Libby Brooks*
İngiltere’nin Arran Adası’nın güneybatı kıyısındaki engebeli çalılıkların altında, tarih öncesi törenlerin yapıldığı, tazılar ve peregrinlerin bile gözden kaçırdığı anıtsal bir alan ortaya çıkarıldı. Yerel gönüllülerle birlikte çalışan arkeologlar, Birleşik Krallık’taki neredeyse tek eksiksiz Neolitik tören alanı olan Drumadoon’da Ağustos ayında saha kazılarına başladı.
OLAĞAN YERLEŞİM BİRİMLERİNDEN VE TARIM ARSALARINDAN FARKLI
Tarihi M.Ö.’ye kadar uzanıyor. M.Ö. 4. ve 3. bin yıllara tarihlenen bu büyük dikdörtgen alanın, sıradan yerleşim yerleri veya tarım arazileri yerine, bilinçli olarak törensel yürüyüşler, ritüeller ve diğer toplantılar için kullanılan bir alan olarak inşa edildiği düşünülüyor. Boyutları 200 metreden 10 kilometreye kadar değişen, etrafı hendekler, setler ya da bazen büyük meşe sütunlarla çevrelenen bu yapılar, Britanya Adaları’ndaki bilinen en büyük ve en eski anıtsal yapıları temsil ediyor.
Yaklaşık 1,1 km uzunluğundaki Arran alay rotası, tarih öncesi halklar için bariz öneme sahip bir anıt olan Machrie Moor’un taş çemberlerinin yakınında yer almaktadır; Ancak Arran’a giden yol Machrie Moor’dan çok daha önce inşa edilmişti.
‘STRATEJİK BİR KONUMU VAR’
İskoçya’daki Glasgow Üniversitesi’nde arkeoloji ve tören alanları uzmanı kıdemli öğretim üyesi Kenny Brophy, “(Bu yol) insanları sahilden adanın iç kısmına götürmek ve Machrie Moor’daki dikili taşları sergilemek için stratejik bir konuma sahip” dedi. .
İskoçya’nın ilk çiftçilerinden olan ve tören yolunu inşa eden kişiler, bu yolu ziyaretçilere rehberlik etmek için kullanmış olabilirler. Ancak yol esas olarak alay yürüyüşleri için inşa edildi. Ayrıca tören yolunun inşası için ‘inanılmaz bir çaba’ harcamak zorunda kaldılar.
Tören yolunun yalnızca yüzde 1’ini modern aletlerle inşa eden Brophy, Neolitik (Taş Devri) insanların tören yolunu yalnızca sopa ve kemik aletler kullanarak nasıl inşa ettiklerine dair anlatılması gereken dikkat çekici bir hikaye olduğunu söyledi.
‘OLAĞANÜSTÜ BİR SOSYAL BİR YAPIŞTIRICIYDI’
Brophy, geçit töreni yolunun on yıllar boyunca küçük yerel gruplar tarafından ya da hac ziyaretinin bir parçası olarak buraya gelen personel grupları tarafından inşa edildiğini düşünüyor. O dönemin dini veya siyasi liderinden beklenen vizyonun ne olduğunu anlamak için insanları birbirine bağlayan ‘olağanüstü bir sosyal yapıştırıcı’ görevi gördüğünü belirtiyor.
Tarım arazilerinin büyük bir kısmından uzakta, bölgedeki yayla ve turba bataklığı üzerinde yer alması nedeniyle beklenmedik derecede iyi korunmuş olan tören yolunun kalıntıları, ilk kez 5 yıl önce İskoçyalıların yaptığı ‘Lidar’ araştırması sayesinde keşfedilmişti. Arazi ve yeraltı formlarını incelemek için lazer ışınlarını kullanan Tarihi Yerler Kurumu. .
‘KAZI TİYATROSU DİYE BİR DÖNEM OLUŞTURDUK VE…’
Glasgow Üniversitesi’nden arkeolog Nicki Whitehouse, ilk keşiflerin tarım alanlarının yanı sıra oldukça sıra dışı bir tören kompleksini ortaya çıkardığını belirtti. Whitehouse, “Aynı zamanda Machrie Moor’daki ritüel alanıyla büyük olasılıkla ilişkili olan bir bina kompleksinin parçasıydı” dedi. “Dolayısıyla Drumadoon bölgesi muhtemelen bütünüyle çok daha büyük bir oluşumun parçasıydı” dedi.
İskoç Arkeoloji Topluluğu Direktörü Gavin MacGregor, saha kazılarına Birleşik Krallık’ın dört bir yanından gelen özel bir arkeolog ve akademisyen grubunun yanı sıra Glasgow Üniversitesi’nden arkeoloji öğrencilerinin de yardım ettiğini belirterek, yerel halkın da bu çalışmalara destek verdiğini belirtti. kazılara katılmalarına izin verildi.
“Muhtemelen son birkaç bin yılda ilk kez, bu anıtı arayan ve önemseyen bu kadar çok insanın olması gerçek bir enerji yarattı” diyen MacGregor, şöyle devam etti: “‘Kazı tiyatrosu’ diye bir terim yarattık ve tesadüfen bu dönem insanları yamaçta bir araya getirdi ve birlikte sorular sordurdu.” “Cevap arama bağlamında törensel yolun inşa edildiği dünyaya hayat veren insanlarla da bir ilişkisi var” diye ekledi.
*The Guardian’ın İskoçya muhabiri.
Orijinal makale The Guardian web sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
